آموزش مهارت همدلی در نوجوان
از جمله نیازهای ضروری برای نوجوانان می توان به مهارت های ارتباطی اشاره کرد. مهارت های ارتباطی به منزله آن دسته از مهارت هایی هستند که به واسطه آن ها افراد می توانند درگیر تعاملات بین فردی شوند، یعنی فرایندی که افراد در طی آن اطلاعات، افکار و احساسات خود را از طریق مبادله پیام های کلامی و غیرکلامی با یکدیگر در میان می گذارند.
با این تعبیر از مهارت های ارتباطی، هر یک از دانش آموزان در فرایند رشد اجتماعی خویش، برای پیشرفت و شکوفاسازی استعدادهای خود و سازگاری مطلوب با محیط و اطرافیان، نیازمند کسب مهارت های ارتباطی هستند. این مهارت آموزی در فرایند اجتماعی شدن از خانواده آغاز می شود و به فراخور رشد و سن افراد، در مدرسه و اجتماع شکل می گیرد. در این میان نقش مدرسه و همسالان بیش از همه مشهود است.
مهارتهای تفکر انتقادی،خودآگاهی، همدلی، تصمیم گیری و ارتباطی، نقش مهمی در زندگی نوجوانان دارند. نویسندگان نوجـوان از طریـق دنیـای داسـتان و رمـان مـی‌تواننـد ایـن مهارت ها را تقویت کنند. نوجوانان برای ورود به اجتماع و زندگی، به آموختن برخی از مهارت ها نیاز ضروری دارند.
مهارت همدلی در نوجوان
نوجوانان با کسب مهارت همدلی، تشخیص و درک احساسات دیگران (که لازمه برقراری ارتباط واقعی و درست او با دوستانش است) به این مهارت مجهز می شوند. با تکیه بر این توانایی می‌توان فهمید که زندگی برای دیگران چگونه است؛ حتی وقتی که زندگی ما هیچ شباهتی با زندگی آنها نداشته باشد. این مهارت موجب می‌شود که فرد بتواند دیگران را درک کرده و بپذیرد؛ هر چند که آنها تفاوت عمده‌ای با او داشته باشند. این امر سبب بهبود تعاملات او با اجتماع می‌شود. علاوه بر آن، مهارت همدلی ما را قادر می‌سازد که بتوانیم به افراد نیازمند کمک کنیم. به عنوان مثال، افرادی که از ناتوانی ذهنی یا هر بیماری دیگری رنج می‌برند، از این طریق از کمک افراد همدل بهره‌مند خواهند شد. لذا تأکید بر این مهارت و تقویت آن یکی از نکات مهم در تربیت است.
همدلی نتایج مثبت بسیاری دارد. برای مثال:
همدلی ارتباط بین فردی افراد را تقویت می‌کند.
احساس درك شدگی و رهایی از تنهایی، حمایت اجتماعی و علاقه اجتماعی را افزایش می‌دهد.
احترام و اعتماد را افزایش می‌دهد.
مسئولیت پذیری و ایثار را ارتقا می‌دهد.
سبب كاهش بیماری‌های روان‌تنی، افسردگی و… می‌شود.
در واقع نوجوان همدل در قبال زندگی و احساس های اطرافیان خود، نوع دوستی و همیاری نشان می دهد. بنابراین درک و فهم وضعیت عاطفی دیگران به عنوان یکی از مراحل مهم در فرایند پردازش اطلاعات، می تواند منجر به انجام رفتارهای جامعه پسند شود.
همدلی ریشه بسیاری از رفتارهای نوع دوستانه و از مهم ترین مؤلفه هایی است که تعیین کننده رفتارهای حمایتی و کمک کننده نسبت به دیگران است.
از سوی دیگر افراد همدل قادر به درک حالات هیجانی دیگران و درونی کردن این حالات می باشند.
این توانایی نقش اساسی در زندگی اجتماعی و عملکردهای موفقیت آمیز بین فردی دارد.
مهارت همدلی در نوجوان
برای بهبود و تقویت هر یک از مهارت های فوق، راهکارهای گوناگونی وجود دارد. در این زمینه یکی از مداخلات آموزشی مهم و پرکاربرد که در حوزه روانشناسی مطرح است، آموزش قدردانی است.
قدردانی در روانشناسی یک حالت شناختی و عاطفی است. این حالت اغلب با این ادراک همراه است که فرد منفعتی دریافت کرده که سزاوار آن نبوده یا آن را به دست نیاورده است، بلکه این منفعت به دلیل نیات خوب فرد دیگری به او رسیده است.
در پژوهشی مطرح شد که دانش آموزانی که آموزش قدردانی را دریافت کرده بودند، عزت نفس و شادی بالاتری را تجربه کردند. از سوی دیگر نتایج پژوهشی نشان داد افزایش هیجان های مثبت مانند قدردانی، سبب گسترش توانایی های شناختی و مهارت های فرد می گردد، شادی را گسترش می دهد و سبب بروز تفکرات نوآورانه و امید می گردد.
علاوه بر این، قدردانی فقط به تأثیرات مثبت در زندگی فردی محدود نمی شود، بلکه می تواند بر روابط اجتماعی نیز تأثیر بگذارد. قدردانی در روابط باعث ایجاد روابط بیشتر و حفظ پیوندهای جدید می شود.
افرادی که قدردانی بیشتری دارند، از افراد نیازمند حمایت عاطفی بیشتری می کنند. قدردانی ارتباط مستقیم و معناداری با بهزیستی روانشناختی و جهت گیری بین فردی داشته و این توانایی در ایجاد و حفظ روابط اجتماعی نقش داشته است. در یک مطالعه با بررسی رشد شخصیت در دوران نوجوانی، ارتباط مثبت بین فضایل مختلف شخصیت، از جمله قدردانی و دلسوزی را گزارش کردند. به عبارت دیگر، کسانی که بیشتر قدردان هستند، تمایل دارند که همدلی و دلسوزی بیشتری نسبت به دیگران داشته باشند و کسانی که همدلی بیشتری دارند، دلسوزی بیشتری نیز دارند.
احترام به دیگران و تحمل رفتار آنها نقش مهمی در تقویت مهارت همدلی دارد.