تقویت مهارت جرات ورزی در نوجوانان
نوجوانی دوره حساسی است از رشد است که در آن تغییرات جسمی و روانی زیادی در دختران و پسران به وجود می آید که رسیدن به بلوغ و آمادگی برای بزرگسالی مهم ترین تغییر است و به مثابه آن ممکن است مشکلات زیادی نیز در این دوران به وجود بیاید. نوجوانان باید در این دوره مهارت های اساسی مانند ارتباط برقرار کردن، کنترل خشم ، جرات ورزی و … را یاد بگیرند. مهارت جرات ورزی می تواند اضطراب نوجوانان را کاهش داده و بر مهارت های ارتباطی آنها تاثیر مثبت بگذارد. جرات ورزی یک مهارت مهم است ولی برای نوجوانان اهمیت بیشتری دارد . به عنوان یک نوجوان شما فرصت های زیادی برای انتخاب دارید، مهارت جرات ورزی به شما کمک می کند روی پای خودتان بایستید و قواعدی داشته باشید که از شما محافظت می کند. هدف از آموزش جرات ورزی تغيير در خود فرد است نه تغيير در دیگران، تا بتواند نيازها، احساسات و افکار خود را ابراز كرده و از آسيب های احتمالی در امان بماند.
جراتمندی مهارتی است که به فرد اجازه می‌دهد تا بدون بهره‌گیری از هرگونه خشونت، پرخاشگری و تجاوز به حقوق دیگران، بتواند ضمن احترام به حقوق دیگران در قالبی بسیار معقول، آرام، آزادانه، با اعتماد به نفس کامل، نسبت به ابراز مستقیم و صادقانه افکار، احساسات، خواسته‌ها و ارزش‌های خود درباره یک موقعیت مبادرت کند و از حقوق خود دفاع کند. بدون اینکه به شأن فردی و اجتماعی‌اش لطمه‌ای وارد شود.
افراد جرأتمند: به آسانی می‌توانند آنچه درونشان است، صادقانه بیان کرده و ابراز عقیده کنند بدون اینکه آسیب و لطمه‌ای به روابط آنها با دیگران وارد شود. بدون هرگونه رودربایستی و تهدید از دیگران تقاضا می‌کنند تا رفتار نامطلوب شان را تغییر دهند.
در صورتی که دیگران از آنها تقاضا و درخواست غیرمنطقی از جمله مصرف سیگار، موادمخدر، روان گردان، الکل، روابط سوء جنسی و… داشته باشند، خود را ارزان نمی‌فروشند، بلکه با قاطعیت و صراحت جواب رد می‌دهند و توان «نه گفتن» آنها بالاست. به عبارتی نگران ناراحت شدن دیگران نیستند.
به راحتی احساسات مثبت و منفی خود را ابراز می‌کنند و دغدغه‌ای در این خصوص ندارند، به گونه‌ای که احساس گناه نمی‌کنند زیرا کاملا می‌دانند که وظیفه آنها خوشنود نگه داشتن همه دوستان شان نیست. از توان کافی برای برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی برخوردار هستند.
صریح هستند یعنی در مواقع لزوم دیدگاه خود را به صورت ساده، قابل فهم، مستقیم، مختصر و بدون هرگونه واسطه بیان می‌کنند. در صورت نیاز تصمیمات قبلی خود را تغییر می‌دهند به گونه‌ای که اگر به تقاضای دوست‌شان قبلا پاسخ مثبت داده‌اند، اما امروز اگر مصلحت نباشد، به راحتی «نه» می‌گویند.
نسبت به خود احساس خوبی دارند و برای خود احترام قایل‌اند. در موقعیت‌های مختلف روزانه تسلط کافی دارند. بر این اساس تصمیمات منطقی می‌گیرند. برای دیگران نیز احترام و ارزش قائل‌اند. به طور مستمر عملکرد خود را ارزیابی می‌کنند. در صورت عصبانیت، خشم خود را ابراز و دلیل آن را به طرف مقابل بیان می‌کنند.
در صورت نیاز و ابهام از دیگران سوال می‌کنند. در زمان سخن گفتن با قدرت و صلابت صحبت می‌کنند. برای دستیابی به مهارت جراتمندی و ابراز وجود، ضرورت دارد والدین از دوران کودکی نکات لازم را به فرزندان خود آموزش دهند تا آنها بتوانند در ایام نوجوانی با تسلط بر این مهارت از آسیب‌پذیری مصون بمانند.
گام اول : با خودتان رو راست باشید
شما تجربه های زیادی با خانواده، دوستان، همسایگان و معلمان دارید و در نتیجه مجموعه ای از ارزش ها و تجارب در شما شکل گرفته است، یک حس تعیین کننده درست و غلط که برای شما مرزهای اخلاقی برای هدایت زندگی تان به وجود می آورد. شما می دانید چه چیزی خوب و چه چیزی شیطانی است ، شما ارزش هایتان را به درستی می شناسید و باید از آنها استفاده کنید تا تصمیم های درستی بگیرید که مطمئن هستید برای شما خوب است و ضرری در پی ندارد .
گام دوم : جرات داشته باشید
به عنوان یک نوجوان شما در برابر تصمیم هایتان چالش خواهید داشت، ایستادن روی حرفتان و دفاع از باورها و ارزش هایتان جرات می خواهد، اگر بخواهید در میان دوستان تان به شیوه ای متفاوت عمل کنید ممکن است کمی سخت باشد؛ فقط موافقت کردن و همراهی با دیگران آسان است . عمل کردن به چیزی که از درستی آن مطمئن هستید ممکن است چالش برانگیز باشد.
گام سوم : از قبل برنامه ریزی کنید
به این فکر کنید که اگر در موقعیتی قرار بگیرید که نیاز باشد با باورهای تان درباره آن تصمیم بگیرید چه خواهید کرد ؟ فرض کنید که یک دوست از شما می خواهد بدون دادن پول دزدکی وارد یک نمایش تئاتر شوید. شما می دانید که دزدکی رفتن اشتباه است و نمی خواهید این کار را انجام دهید ، آیا می دانید به دوست تان باید چه بگویید ؟ آیا می دانید چگونه جرات ورزانه به دوست تان پاسخ بدهید ؟
گام چهارم : ” من ” را در ذهن داشته باشید
وقتی در یک موقعیت دشوار قرار دارید، شما می خواهید خودی نشان بدهید و آنچه را به نظرتان درست است بیان کنید، شما باید این کار را طوری انجام دهید که مخاطب احساس ارزشمندی کند . یک روش کارآمد استفاده از کلمه ” من ” است مثلا ” من مایلم الان به خانه بروم ” . سعی کنید استفاده درست از کلمه ” من ” را به درستی یاد بگیرید.
گام پنجم : برای دفاع از خودتان آماده شوید
شما ممکن است در هنگام انجام رفتار جرات مندانه درباره آنچه که می خواهید و نمی خواهید انجام دهید با چالش رو به رو شوید. دوستان تان ممکن است به شما ” بازنده ” یا ” ترسو ” بگویند و این باعث شود شما خونسردی خودتان را از دست بدهید. اگر در این موقعیت قرار بگیرید چه می کنید؟
گام ششم : روی پای خودتان بایستید
گام آخر در آموزش مهارت جرات ورزی ایستادن روی پای خودتان است، وقتی که شما از کارهایتان دفاع می کنید با فرد مقابل تماس چشمی محکمی داشته باشید ؛ اگر شما پایین یا جای دیگری را نگاه کنید یا عذرخواه به نظر برسید پاسخ شما یک نقطه ضعف تلقی خواهد شد . وضعیت خودتان را به یک وضعیت استوار توام با صدایی غیر تهدید کننده تغییر دهید، پاسخی ندهید که جایی برای بحث باقی بگذارد و پاسخ خودتان را با لحنی عذرخواهانه ندهید.
شما باید بتوانید قاطع باشید و اگر از کاری خوشتان نمی آید و نمی خواهید انجام دهید با روش رد قاطعانه عمل کنید و آن درخواست را رد کنید.