راهکارهای ایجاد مسئولیت پذیری در نوجوان
راه‌های افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان چیست؟
همه والدین می‌خواهند نوجوانان شان به بزرگسالانی عاقل و مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند. این در حالی است که اگرچه نوجوانان باید در این دوره سنی، تکالیف مدرسه و کارهای خود را انجام دهند. اما اینکه چه تصمیمی بگیرند به عهده آنها است. در واقع، نوجوانی دوره‌ای است که لازم است در آن والدین بیشتر به فرزند خود آزادی و اجازه تصمیم‌گیری بدهند و در عین حال او را در مسیر صحیح راهنمایی کنند، راه‌های افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان عبارتند از:
۱. اجازه دهید فرزندتان به شما نشان دهد که تا چه حد آزادی را می‌تواند مدیریت کند
این مسئله را به فرزندتان نشان دهید که هر وقت به شما ثابت کند می‌تواند تصمیمات درستی بگیرد، آزادی بیشتری به او خواهید داد. وقتی او به موقع به خانه می‌آید، وقتی دوستان مناسبی را انتخاب می‌کند و هنگامی که مسئولیت‌هایش را انجام می‌دهد متوجه می‌شوید که می‌توانید به او آزادی بیشتری بدهید.
۲. همراه با نوجوان خود، یک برنامه بریزید
بیشتر نوجوانان، با مسائل متعددی درگیر هستند و برای اینکه رفتار مسئولانه‌ای داشته باشند نیاز به حمایت جهت مدیریت زمان دارند. به همین خاطر و برای افزایش مسئولیت‌پذیری نوجوانان، در کنار فرزند خود بنشینید و همراه با او یک برنامه‌ریزی انجام دهید. در این مورد با او صحبت کنید که برای انجام کارهای خانه، نوشتن مشق‌ها و فعالیت‌های فوق برنامه چقدر باید وقت بگذارد.
۳. نوجوان خود را به کمک کردن در جامعه تشویق کنید
انجام کارهای خانه، مسئولیت‌پذیری نوجوان را نشان می‌دهد اما فراتر رفتن از کارهای منظم خانه راهی عالی برای افزایش استقلال فرزندتان است. به نوجوان خود کمک کنید که به نوعی به جامعه خود کمک کند. داوطلب شدن برای مراقبت از حیوانات، شرکت در کارهای پاکسازی معابر یا جمع‌آوری کمک مالی برای رسیدن به اهداف خیریه می‌تواند در افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان به شدت موثر باشد.
۴. مهارت‌های زندگی را به نوجوان آموزش دهید
به راحتی می‌توان تصور کرد که اگر نوجوان شما عملکرد خوبی در زمین فوتبال دارد یا تکالیفش را به موقع انجام می‌دهد، در مسیر استقلال قرار دارد. اما فقط به این دلیل که نوجوان شما در برخی از زمینه‌های زندگی خود خوب عمل می‌کند، به این معنی نیست که آماده است مسئولیت‌های دنیای واقعی را به عهده بگیرد. مطمئن شوید که برای آموزش مهارت‌های زندگی نوجوان خود وقت صرف کرده‌اید.
۵. پیامدها را برای فرزندتان روشن کنید
مواقعی پیش می‌آید که فرزندتان اشتباه می‌کند یا حتی عمداً قوانین شما را زیر پا می‌گذارد. اطمینان حاصل کنید که انتخاب‌های نادرست او منجر به عواقب منفی می‌شود. پیامدهای منطقی مانند از دست دادن امتیازات، می‌توانند معلمان تأثیرگذاری برای نوجوان باشند. در برابر توجیه کردن رفتار نوجوان یا نجات دادن او از اشتباهاتش مقاومت کنید. گاهی اوقات، پیامدهای طبیعی بهترین آموزش‌ها را برای نحوه درست انتخاب در آینده به همراه دارند.
شیوه برخورد با نوجوانان بی مسئولیت
بسیاری از نوجوانان که دارای حس مسئولیت پذیری نیستند و نمی‌توانند مورد اعتماد واقع شوند، در شمار افراد تجربه گرا هستند، این افراد ابتدا باید رفتاری را تجربه کنند سپس قادر به پذیرش و درک استدلال آن بشوند، روش‌هایی که می‌توانند احساس مسئولیت و اعتماد متقابل را در این گروه از نوجوانان تقویت کند عبارتند از:
تعیین کردن حکم و مجازات: شما باید به فرزندتان بگویید چه می‌خواهید ولی مهم‌تر از آن، اطلاع از مجازات عمل است. یعنی اگر به آنچه شما می‌خواهید عمل نکنند چه مجازاتی در انتظار اوست. خواسته‌ها و مجازات‌ها را همزمان تعیین کنید تا مسئولیت رفتار به عهده خود نوجوان قرار گیرد و بداند دستیابی به پاداش یا تنبیه به عملکرد او بستگی دارد و از طریق نوع رفتارش می‌تواند به آنها برسد.
از به عهده گرفتن مسئولیت فرزندتان خودداری کنید: عهده گرفتن مسئولیت رفتار و عملکرد فرزندتان باعث می‌شود تا قدرت تصمیم گیری نداشته و میزان وابستگی او به شما تقویت شود. کودکانی که لوس هستند و می‌توانند والدین خود را به هر کاری وادارند نیز مسئولیتی احساس نمی‌کنند. برخی از والدین مجازاتی را که فرایند عمل فرزندشان است به عهده می‌گیرند تا بدین طریق از او حمایت کنند. این شیوه برخورد مانع از تقویت احساس مسئولیت در کودکان می‌شود.
برای رفتارهای مناسب و نامناسب پیامدهای مختلف تعیین کنید: برخی از نوجوانان از احساس مسئولیت کافی برخوردار نیستند، زیرا نوع رفتاری که مرتکب می‌شوند تأثیری در نتایجی که به دست می‌آورند، ندارد. یک نوجوان به خود می‌گوید: «به مادرم کمک کنم یا نه، در هر حال می‌توانم روز جمعه با دوستانم برای تفریح بیرون بروم.».
از قوانین معاملات تجاری استفاده کنید: هیچ گاه به یک نوجوان نگویید که برایت یک کامپیوتر خریدم اگر نمره خوبی در درس‌هایت بیاوری آن را به تو خواهم داد. در چنین وضعیتی بهتر است بگویید: اگر نمره خوبی در درس‌هایت بگیری برایت یک کامپیوتر خواهم خرید.
از تعیین مجازات‌های بزرگ سخت و طولانی اجتناب کنید: برخی از نوجوانان احساس مسئولیت را از طریق تکرار مجازات‌ها می‌آموزند. برای این افراد تکرار ٢٠ مجازات کوچک بسیار مؤثر تر از یک مجازات بزرگ است. مجازات‌های سخت و طولانی اغلب در مورد فرزندان استدلال پذیر مؤثر است ولی یک نوجوان تجربه گرا از طریق پاداش‌ها و مجازات‌های کوچک و پیاپی می‌تواند حس مسئولیت خود را تقویت کند.
نصیحت زیاد نکنید: در نصیحت، سخنرانی و استدلال کردن رأی نوجوانان زیاده روی نکنید.
برای فرزندتان الگو باشید: اگر ما دارای رفتارهای غیر مسئولانه باشیم و یا نتوانیم خود را کنترل کنیم به احتمال قوی آنها نیز چنین رفتاری می‌کنند.
همکاری در کارهای خانه: انجام امور مربوط به خانه و تقسیم کار عامل مؤثر در تقویت احساس مسئولیت نوجوانان است ولی به تنهایی کافی نیست. لذا وقتی که یکی از کارهای خانه را به فرزندتان واگذار می‌کنید، نوع کار را به دقت و صریح مشخص کرده و مجازات انجام ندادن آن را نیز تعیین کنید.
تقسیم کار عادلانه: اگر دارای چند فرزند هستید جلسه‌ای با آنها گذاشته و کارها را با یکدیگر ارزش گذاری کنید تا از مشاجرات بین آنها جلوگیری شود. در این صورت فرزندان شما احساس تبعیض و اجحاف نخواهند داشت. یک روش تقسیم کار عادلانه در خانه، نوبتی کردن کارهاست. فرزندان خود را نیز در روند تصمیم‌گیری در خصوص استفاده از روش‌هایی به منظور تقسیم کار عادلانه شرکت دهید.
دادن پول توجیبی: می‌توانید از سیستم پول توجیبی استفاده کنید و ارزش پول را به او آموزش دهید، میزان آن بر اساس درآمد شما و نیاز فرزندتان به پول تعیین می‌شود.
پیوستن به گروه نوجوانان
نوجوانان را در گروه های مختلف قرار دهید تا گاهی در موقعیت رهبری هنگام کار با دیگران درک کند باید مسئولیت های خود را جدی بگیرد .
آموزش مهارت مدیریت زمان
مدیریت زمان در مسئولیت پذیری نقش بسزایی دارد. نوجوانانی که وقت خود را به خوبی تنظیم می کنند تصمیمات بهتری می گیرند و همچنین استرس و اضطراب آنها کمتر خواهد بود پس آموزش مدیریت زمان به نوجوانان اهمیت زیادی دارد و اگر به عنوان والدین افراد بی نظمی هستید نوجوان نیز از شما الگو می گیرد. به نوجوان خود کمک کنید تا مدت زمان لازم برای انجام هر کار را تخمین بزند و با او در مورد نحوه بهره وری از اوقات فراغت صحبت کنید.
صحبت در مورد چالش ها
به عنوان یک پدر و مادر ، از صحبت در مورد چالش هایی که در زندگی خود با آنها روبرو هستید ، نترسید زیرا وقتی جرات آسیب پذیری داشته باشید ، بحث در مورد احساسات در خانواده طبیعی خواهد بود و بیان این مسائل نوجوان را با بعد دیگری از مسئولیت در زندگی آشنا می سازد.