با نوجوان لجباز چه کنیم؟
لجبازی یعنی پافشاری روی نظرات و عقیده های خود و مخالفت با نظرات و عقیده های دیگران كه این مخالفت گاهی آگاهانه و گاهی ناآگاهانه است.
اصولا لجبازی یك نوع رفتار و واكنش نامطلوب است كه به صورت های مختلفی خود را نشان می دهد از جمله آسیب رساندن به دیگران ،ناسزا گفتن ،گریه كردن، گریه كردن وفریاد كشیدن ، شكستن وسایل، آسیب رساندن به خود ودیگران و…در افراد لجباز پایین بودن اعتماد به نفس و عدم داشتن خود باوری مثبت و پذیرفتن خود واقعی مشهود است. لجبازی های نوجوانی اتفاق تازه و تنها منحصر به فرزند شما نیست.
تأثیر هورمون ها و فشارهای متفاوتی كه گاه منشأ جسمی و برخی اوقات منشأ روحی دارد، سبب می شود كه نوجوان امروز و كودك دیروز ما دست به رفتارهای غیرقابل قبول و گاه تشنج آمیز بزند. لجبازی یكی از این رفتارهای خاص دوران بلوغ است. اگر شما هم نوجوانی در خانه دارید، حتما این رفتارها برایتان تازگی ندارد؛ لجبازی های نوجوانی اتفاق تازه و تنها منحصر به فرزند شما نیست؛ مسئله ای است كه در این سن و سال پررنگ می شود و گاه خانواده ها را دچار تنش و اضطراب می كند.
چرا لج می كنی؟
به طور كلی لجبازی نوجوانان تحت تأثیر عوامل عاطفی، روانی و اجتماعی است كه هیچ كدام را نمی توان نادیده گرفت. مهم ترین و اصلی ترین علت های لجبازی در نوجوانان، بحران دستیابی به استقلال است كه می توان آن را ذیل مبحث بحران هویت توضیح داد. در واقع بحران هویتی كه سبب شكل گیری شخصیت نوجوان می شود در 3 مرحله اتفاق می افتد؛
مرحله اول كه سرآغاز نوجوانی است، زمانی اتفاق می افتد كه نوجوان هنوز كاملا رشته های ذهنی خود را از دوران كودكی نگسسته، ولی قطع بعضی از آنها را شروع كرده و همین انقطاع اولیه باعث برخی ناآرامی های روحی یا به اصطلاح تكانش های روانی می شود؛ اضطراب، زودرنجی، افسردگی، درونگرایی و البته لجبازی …
مرحله دوم، زمانی است كه نوجوان در برابر محیط خود موضع مشخصی را اتخاذ كرده و برای زندگی اش طریقه رفتار معینی را درنظر گرفته، مشخصه این مرحله، در خود فرو رفتن و به گوشه ای خزیدن است.
مرحله سوم مربوط به گشایش است. نوجوان در این مرحله فعال و مثبت می شود و این نشانه برون رفت از بحران هویت به شمار می آید و می توان امیدوار بود كه نوجوان ثبات شخصیت خود را بازیافته باشد.
هنگام لجبازی تو چه کنم؟
یكی از عواملی كه سبب لجبازی بیشتر نوجوان می شود، عدم شناخت دقیق والدین از ویژگی های نوجوانی و بلوغ است. اینكه احساس كنید نوجوان در برابر شما به بی احترامی، عصیانگری و بی تفاوتی عمدی دست می زند و خود را شكست خورده در امر تربیت او بدانید، باعث می شود كه شما نیز تحمل تان در برابر لجبازی های او از دست برود و به عصبانیت، پرخاشگری، لجبازی متقابل و تنبیه بدنی و… بینجامد كه نتیجه بسیار منفی ای در پی خواهد داشت.
سرزنش ممنوع
نصیحت های مستقیم و سرزنش آمیز در این دوره اثر بسیار مخربی بر رفتار نوجوان دارد. به دنبال راه های غیرمستقیم برای تذكر باشید. اگر نكات مثبت او را كمرنگ ببینید و در عوض به نكات منفی اخلاقی و روحی او تمركز كنید به او یك سرنخ برای لجبازی خواهید داد چرا كه به او آموزش می دهید كه روی نكات منفی تمركز كند. اگر او را با كسی مقایسه كنید، او نیز شما را با دیگر والدین مقایسه خواهد كرد.
با هم باشید
یكی از مهم ترین و موثرترین راهكارها برای حل مسائل دوران بلوغ و نوجوانی برقراری رابطه نزدیك و صمیمی میان نوجوان و والدینش است. معمولا نوجوان با والد همجنس خود رابطه خوبی ندارند، اما این رابطه را می توان ترمیم كرد با اینكه نیاز به زمان دارد. ولی شما ناامید نشده و از پا ننشینید و مطمئن باشید هر بار یك قدم به صمیمیت و هدف نزدیك تر شده اید.
تشویق كنید
نوجوانان برخلاف آن چیزی كه به نظر می آید، از پذیرفتن مسئولیت های كوتاه، مورد علاقه و مهم لذت می برند. چنین مسئولیت هایی را به آنها بسپارید و در ازایش تشویق و تشكر را فراموش نكنید. اما در سپردن مسئولیت به نوجوان مراقب باشید كه چه مسئولیتی و در چه زمانی به نوجوان واگذار می شود. چه اینكه اگر انتخابتان صحیح نباشد، او را دلزده خواهید كرد، پس علایق و خصوصیات او را خوب بشناسید.
دلیل منطقی
برای هر مخالفت یا موافقت و هر مسئله ای كه در محیط خانواده مطرح می شود، دلیل قانع كننده و منطقی داشته باشید و متقابلا با دلیل و انتقادها و مخالفت های نوجوانتان با روی باز برخورد كنید.
دستور مستقیم ندهید
تا جایی که ممکن است به فرزندان دستور مستقیم ندهید، بلکه فرصت انتخاب های مختلف به او بدهید. خوبی این روش آن است که شما موارد انتخابی را کنترل می کنید و در هر حال هر انتخابی که او انجام دهد، مورد رضایت شماست و این امکان انتخاب، فرزندتان را که تشنه استقلال و خودگردان بودن است راضی می کند. برای مثال به او نگویید که «همین الان اتاقت را تمیز کن.» با این کار حتما با او وارد مشاجره خواهید شد.
بگویید احساساتش را درک می کنید
بچه های لجوج در مورد درست و اشتباه بودن افکار و اعمالشان بسیار سرسخت هستند، اگر به نتیجه ای برسند حس می کنند که باید از آن دفاع کنند. شما هر چه سخت تر سعی کنید که آن ها را متقاعد سازید، مخالفتشان قوی تری خواهد شد، در چنین مواقعی ساده ترین راه برای جلب همکاری آنها این است که موقعیت آن ها را تصدیق کنید و نشان دهید که احساساتشان را درک می کنید.
افراد خجالتی و مخصوصا نوجوانان دارای خصوصیات و نشانه هایی هستند که خجالتی بودن آنها را نشان می دهد. برخی از این نشانه ها شامل موارد زیر است:
• در جمع حضور پیدا نمی کنند
• عادت به خود خوری دارند
• زیاد صحبت نمی کنند
• در مقابل ضایع شدن حق خود سکوت کرده و هیچ اعتراضی نمی کنند
• اعتماد به نفس پایینی دارند
• از اینکه بیش از حد صحبت کنند می ترسند
• برای نه گفتن توانایی ندارند
• در تصمیم گیری دچار ناتوانی و ضعف هستند