پرورش وجدان
اولین نگرانی والدین این است: “آیا فرزند نوزاد من سالم است؟” پرسش مهم دیگری که دشوارتر است این است “آیا کودک من انسانی خوب و صادق خواهد شد؟”
چه روش هایی در پرورش وجدان کودکم به کار ببرم؟ چرا بعضی کودکان در آینده با اخلاق بار می آیند و برخی دیگر از جاده اخلاق منحرف می شوند؟
شما نخستین و مهم ترین آموزگار اخلاقی فرزندتان هستید. کودکان انتخاب های شما را می بینند. واکنش ها و اظهارنظر های سرسری شما را می شنوند. آنچه در در لحظه های کوتاه و معمولی زندگی انجام می دهید، می تواند موثرترین درس اخلاق باشد.
مطالعات نشان می دهد کودک از هرکس که شدیدترین وابستگی و عمیق ترین احترام را با او دارد، بیشترین تاثیر را می گیرد. از مطمئن ترین راه ها که او از شما اخلاق را بیاموزد نه از دوستش و همسالانش، برقرار کردن یک رابطه صمیمانه و سرشار از عشق با اوست، با محبت و احترام متقابل رفتار کردن.
یک کاری که والدینی که فرزندان با اخلاق تربیت می کنند، صحبت کردن مداوم و طرح پرسش های اخلاقی با فرزندان است. از هر اتفاقی که می افتد استفاده کنید تا در مورد ارزش های اخلاقی بحث کنید. به نظرت ماشینی که چراغ قرمز را رد کرد چه خطراتی می توانست درست کند؟ آن کودک که بی اجازه وسیله دوستش را برداشت، باز می تواند اعتماد دوستش را جلب کند؟ “چطور می توانی بدون اینکه خواهرت را عصبانی کنی، بگویی چه چیزی باعث آزار تو شده است؟ ” ” آفرین آن رفتار تو مسالمت آمیز بود تو از کلمات استفاده کردی نه از مشت هایت”.
در نظر داشته باشید توقعات اخلاقی باید قابل دسترس نیز باشند و قبلش به وضوح برای کودک توضیح داده شود و پس از آنکه انتظارات معین شدند، والدین باید بر آنها اصرار بورزند و از موضع خود عقب ننشینند. مثلا توقع خود را واضح بیان کنید: “ما با یکدیگر محترمانه صحبت می کنیم و کلماتی را بکار می بریم تا همدیگر را ناراحت نکنیم. ” ” انتظار داریم اعضای خانواده پشتکار داشته باشند، به راحتی تسلیم نمی شویم”
یکی از دلایلی که پیروی کودکان از والدین ضعیف است، این است که والدین به اندازه کافی استدلالی را که در ورای هنجارهای شان نهفته است، به روشنی توضیح نمی دهند! کودکان باید بدانند چرا ما چنین چیزی از آنها می خواهیم.
تکالیف عملی زیر جهت پرورش وجدان می توانند کمک کننده باشند:
• هرماه یک ویژگی را تعیین کنید و بر آن تاکید کنید. با این کار تعهد بیشتر در جهت آموزش هر ویژگی پیدا می کنید. پژوهش ها نشان می دهد برای یادگیری یک رفتار حداقل سه هفته زمان لازم است.” این ماه، کارت صداقت درست می کنیم. هر روز چند دقیقه در مورد اتفاقاتی که افتاده، صادقانه صحبت می کنیم”.
• فیلم هایی با ویژگی مورد نظر ببینید و در موردش صحبت کنید (فیلم پینوکیو برای وجدان و راستگویی، فیلم رودی برای پشتکارو تارهای شارلوت برای توجه و دلسوزی).
• زمانی برای کتابخوانی در نظر بگیرید ( کتاب ماهی رنگین کمان برای عدالت، خرگوش مخملی برای عشق) برای بچه های بزرگتر کتاب های متناسب با سن آنها را می توانید انتخاب کنید.
• نمونه هایی از افراد واقعی که دارای ویژگی های والا هستند را نشان دهید و در مورد رفتار و گفتارشان صحبت کنید.
• در مورد هر ویژگی، رفتار نشان دهنده آن فضیلت را بیان کنید و از فرزندتان بخواهید آن را تمرین کند: پس دادن پول اضافی، تقلب نکردن از نوشته های دیگران، پذیرفتن اشتباه، پایبندی به قول. ” آیا امروز برای کسی کاری انجام دادی و چه احساسی در او ایجاد شد؟ ”
• یاد دادن جملاتی که در گفتار استفاده کنند و آن را در هر موقعیت تمرین کنید. ” من دوباره سعی می کنم اینکار را درست انجام دهم”. “مرا ببخش اشتباه از من بود”. ” این مال تو نیست، باید آن را به من پس بدهی”. این تمرین به زبان آوردن، شاید ساده اما بسیار مهم است تا آموزش ها عملی شوند.
در حقیقت بخش بزرگی از دوران کودکی به یادگیری این مسئله می گذرد که چگونه اشتباهات مان را جبران یا اصلاح کنیم. بنابراین چگونگی واکنش مناسب والدین (خونسردی، ریشه یابی، رساندن کودک به این فهم که چرا کارش اشتباه بوده، جبران خطا) به رفتارهای غیر اخلاقی عامل تعیین کننده مهم برای آنهاست که درس عبرت بگیرند یا به آن کار ادامه دهند.
کارشناس ارشد روانشناسی