وجدان در تربیت کودک
چگونه وجدان را برای کودکان تعریف کنیم؟
راهکارهای پرورش وجدان: آیا همانقدر که به افزایش هوش فرزندان تان اهمیت می دهید، به فکر پرورش اخلاق او هم هستید؟
می دانید افزایش استفاده از مواد مخدر، افزایش بی بند و باری جنسی، تقلب، سرقت، خشونت و سنگدلی نسبت به همنوعان حتی طبیعت، از نشانه های بحران وجدان است؟
وجدان، آن ندای درونی است که به ما کمک می کند صحیح را از غلط بشناسیم، زندگی محترمانه و انسانی داشته باشیم و یکی از سه سنگ بنای اصلی رشد اخلاقی است.
وجدان فرزند شما تا چه حد خلل ناپذیر است؟
در عبارت های زیر رفتارهایی توصیف شده اند که معمولا از کودکانی سر می زند که وجدان شان به خوبی پرورش یافته است. برای ارزیابی توانمندی فرزندتان نمره ای را که فکر می کنید به بهترین نحو، سطح فعلی فرزندتان را نشان می دهد، مقابل هر عبارت بنویسید و سپس همه نمره ها را باهم جمع کنید.
اگر نمره کودک بین ۴۰ تا ۵۰ باشد، او در بهترین وضعیت قرار دارد اگر امتیاز او بین ۳۰ تا ۴۰ باشد، تقویت او در این فضیلت، برایش سودمند خواهد بود اگر یین ۲۰ تا ۳۰ باشد بیانگر آن است که فرزند شما در معرض خطر احتمالی قرار دارد و باید کمک بگیرد.
همیشه=۵، اغلب اوقات=۴، گاهی اوقات=۳، به ندرت=۲ و هرگز=۱
- به اشتباهاتش اعتراف می کند و عذرخواهی می کند.
- متوجه اشتباه بودن رفتارش می شود و توضیح می دهد که چرا آن رفتار اشتباه است.
- صادق است و میتوان روی حرفهایش حساب کرد.
- به ندرت به سرزنش یا تذکرات افراد با صلاحیت در مورد اینکه چگونه به درستی رفتار کند، نیاز دارد.
- پیامد های رفتار نامناسبش را تشخیص می دهد.
- وقتی اشتباه می کند، خطایش را می پذیرد و هرگز سعی نمی کند آن مشکل را به دیگران نسبت دهد.
- برای رفتار نامناسب یا اشتباهش، احساس گناه یا شرم می کند.
- راه درست عمل کردن را می شناسد و حتی در صورتی که برای عمل کردن برخلاف آن، از سوی دیگران تحت فشار قرار می گیرد، به کار درست پایبند می ماند.
- اگر موجب شود که به کسی آسیب عاطفی یا جسمی وارد شود، سعی می کند آن را حبران کند.
- می داند که چگونه یک رفتار اشتباه را به یک رفتار صحیح تبدیل کند.
جمع نمره ها: ——–
لورنس کلبرگ، معتقد است استدلال درباره درست و نادرست، طی مراحلی رشد می کند. اگر سطح فعلی اخلاق فرزندتان را بشناسید در هدایت او به مرحله بعدی تواناتر خواهید بود. به خاطر داشته باشید، هرگز نمی توانید با توجه به سن تقویمی فرزندتان مطمئن باشید او در چه مرحله اخلاقی قرار دارد، بر اساس تجارب و توانایی های کودکان، این سطح می تواند کاملا متغیر باشد.
- سال های کودکی تا چهارسالگی (من باید به شیوه خودم پیش بروم). در این سن کودک خودمحور است. “مامان تلفن را قطع کن من الان شام میخواهم”.
- پیش دبستانی ( آیا به دردسر می افتم؟) کودک در این مرحله بر اساس پاداش و تنبیه یا اینکه چه چیزی لذتبخش است رفتار می کند. “خواهرم را اذیت نکنم مجبور نمی شوم در اتاقم حبس شوم”
- سال های اولیه دبستان (این کار برای من چه نفعی دارد؟) رفتار بر اساس مبادله یا رفع نیاز خود و دیگران. “من دوچرخه ام را در صورتی به تو می دهم که تو اسکیتت را به من بدهی”
- از آخر دبستان تا نوجوانی (پسر خوب – دختر نازنین) رفتار خوب آن چیزی است که دیگران را خوشحال می کند و آنها آن را تایید می کنند.” اگر با خواهرم خوب رفتار کنم مادر خوشحال می شود و ممکن است برایم آن گوشی را بخرد.”
- سال های دبیرستان و اواخر نوجوانی ( در جهت نظم و قانون). رفتار خوب یعنی انجام وظیفه، پیروی از قوانین برای سالم نگه داشتن جامعه ای که بخشی از آن هستیم.
- اوایل بزرگسالی (وجدان متکی بر اصول) اخلاقیات یعنی بیشترین احترام ممکن برای حقوق افراد. وظیفه وجدانی پیروی از ضوابط و نظامی است که از حقوق انسانی مراقبت می کنند.
در ادامه به راهکارهای پرورش وجدان پرداخته می شود.