غذای مادر در دوران شیر دادن باید کافی و از همه مواد اصلی غذائی غنی باشد.
مادری که تغذیه کافی دارد، شیر کافی تولید خواهد کرد و کودک سالمی خواهد داشت.
اگر مادر در دوران شیر دادن رژیم غذائی برای کاهش وزن خود داشته باشد، به طور یقین شیر پستان او کم خواهد شد و در اثر خستگی ناشی از کم کردن وزن، قادر نخواهد بود که از کودک خود نیز پرستاری نماید.
میزان احتیاج کالری مادر شیرده عبارت است از کالری که برای سوخت و ساز بدن خود لازم دارد به اضافه مقدار کالری و مواد لازم برای تولید شیر.
بدین جهت مادر باید در دوران شیر دادن، کالری و مواد پروتئینی، کلسیم و ویتامین های بیشتری مصرف نماید.
هر مادری باید مقدار کالری و مواد لازم رژیم غذائی خود را در دوران های مختلف بداند.
در جدول زیر مقدار احتیاج به کالری و مواد غذائی در دوران های مختلف قبل از دوران آبستنی، دوران آبستنی و دوران شیردهی نشان داده شده است.
مادر در دوران شیردهی هر نوع غذائی را که دوست دارد می تواند بخورد و هر نوع مایعات و سبزی و میوه ای که تمایل دارد می تواند مصرف کند.
اگر مادری در دوران شیر دادن، رژیم غذائی متعادل و متناسب داشته باشد، وزن او اضافه نخواهد شد، زیرا قسمتی از کالری مواد غذائی اضافی که مصرف کرده است از راه شیر دفع می گردد.
سن مادر یا دفعات حاملگی مادر در تولید شیر موثر نیست، آنچه مهم است روش صحیح شیر دادن، رفتار و رابطه بین کودک و مادر و تمایل به شیر دادن مادر است.
تغذیه زیاد از حد مادر نیز در ازدیاد شیر تاثیری ندارد و مادر باید تغذیه مناسب و کافی و سرشار از مواد غذائی داشته باشد.
توصیه:
1- اگر مادری اضافه وزن دارد و می خواهد وزن خود را در دوران شیردهی کم کند، نباید بیش از یک کیلوگرم در هر ماه وزن خود را کم نماید، در این صورت شیر او کم نخواهد شد.
چنین مادرانی نباید رژیم غذائی مخصوص داشته باشند یا داروهای کاهش دهنده اشتها مصرف کنند.
فعالیت و ورزش نیز در دوران شیردهی توصیه می شود.
2- مادری که کودک خود را شیر می دهد، نباید سیگار بکشد، زیرا سیگار نه فقط حجم شیر را کم می کند، بلکه سلامت مادر و نوزاد او را به خطر می اندازد.
3- تعداد دفعات شیر دادن در هفته های اول دوران بارداری بسیار اهمیت دارد.
حداقل تعداد دفعات شیر دادن معمولا بین 8 تا 10 بار است، ولی بعضی توصیه می کنند که 15 بار باشد.
این دفعات را بعد از ماه اول تولد می توان به 5 تا 12 بار تقلیل داد.
رژیم در دوران شیردهی
رژیم غذائی روزانه مادر در دوران شیردهی
نمونه رژیم غذائی روزانه مادر در زیر نشان داده شده و لازم است مادر در دوران شیردهی طبق این جدول از مواد غذائی استفاده نماید.
نمونه برنامه غذائی مادر شیرده
صبحانه:
یک لیوان شیر (در یک لیوان شیر 285 میلی گرم کلسیم وجود دارد).
نصف لیوان آب پرتقال (در نصف لیوان آب پرتقال 66 میلی گرم ویتامین ث وجود دارد).
دو عدد تخم مرغ (دارای 14 گرم پروتئین، 1 میلی گرم آهن و 1180 واحد ویتامین “آ” می باشد).
نصف نان و پنیر یا کره و مربا.
ناهار:
حدود 100 گرم گوشت مرغ یا گوسفند (20 گرم پروتئین دارد).
برنج پخته شده در حدود یک بشقاب (221 میلی گرم کلسیم دارد).
مقداری سبزی تازه، مخصوصا اسفناج (27 تا 30 میلی گرم ویتامین “آ” و 112 میلی گرم کلسیم دارد).
2 عدد میوه تازه مانند سیب، هلو، زردآلو، مرکبات و …
شام:
یک لیوان شیر (285 میلی گرم کلسیم دارد).
نصف نان (7/6 میلی گرم آهن دارد).
گوشت مرغ یا گوسفند یا ماهی در حدود 100 گرم (20 گرم پروتئین دارد).
اگر مادر در زمان شیر دادن دچار یبوست گردید، رژیم غذائی او باید دارای موادی که جذب نمی گردد مانند سبزی، میوه پخته و نان سبوس دار باشد و همچنین باید مایعات به حد کافی مصرف نماید تا یبوست او بر طرف گردد.
در چنین مواقعی بهتر است داروهای ملین استفاده نشود و مادر یبوست خود را با غذا برطرف کند.
رژیم در دوران شیردهی
چه غذاهائی را مادر در دوران شیر دادن نباید بخورد؟
بعضی از کودکانی که از شیر مادر تغذیه می شوند، ممکن است غذاهائی را که مادر مصرف می کند و از طریق شیر دفع می گردد، تحمل نکنند.
به طور مثال: اگر مادر سیر ، پیاز یا حبوبات (نخود، لوبیا و …) مصرف کند، شیر او موجب قولنج و دردهای شکمی کودک می گردد.
همچنین کلم، شلغم و حتی میوه هائی مانند زردآلو و آلو و خوردن زیاد از حد بعضی از میوه ها مانند هندوانه و هلو و بعضی از سبزی ها ممکن است باعث ایجاد گاز در روده و دردهای شکمی کودک گردد.
بنابراین مادر در دوران شیردادن باید دقت کند در صورتی که در خلال 24 ساعت بعد از خوردن یکی از مواد ذکر شده، کودک او به شکم درد دچار شود یا گاز در روده های او به وجود آمد، از خوردن آن مواد غذائی خودداری نماید.
آیا داروئی وجود دارد که شیر مادر را زیاد کند؟
اشتیاق و علاقه مادر در شیر دادن، عامل بسیار مهمی در موفقیت شیر دادن هر مادری می باشد.
داروها یا هورمون هائی وجود دارد که اگر مادر مصرف نماید، ممکن است سبب افزایش ترشح پرولاکتین و در نتیجه افزایش شیر مادر گردد، ولی عوارضی نیز به همراه دارد.
دم کرده یا عصاره بعضی از داروهای گیاهی (شنبلیله، آنیسون، رازیانه، زیره سبز و …) نیز باعث افزایش شیر مادر می گردد.
نوشیدن مقدار کمی چای یا قهوه (به علت وجود تئوفیلین) شیر مادر را افزایش می دهد، ولی اگر زیاد نوشیده شود، رفلکس سرازیر شدن شیر را کم می کند.
به طور کلی مهمترین عاملی که باعث افزایش ترشح شیر مادر می گردد، نه دارو و نه هورمون است، بلکه علاقه مادر به شیردادن، تغذیه کافی و کامل او، آرامش جسمی و روحی و بالاخره مکیدن پستان مادر به وسیله کودک، اصلی ترین عوامل در افزایش شیر مادر می باشند.
دوشیدن و خالی کردن پستان ها موجب افزایش شیر مادر می گردد
دوشیدن و خالی کردن پستان ها در ترشح و ازدیاد شیر مادر بسیار موثر است.
هر مادری باید مخصوصا در ده روز اول تولد نوزاد، بعد از هر نوبت شیر دادن به نوزاد، پستان های خود را با دست بدوشد و خالی کند.
این عمل سبب ترشح شیر بیشتر و موجب موفقیت در شیر دادن مادر می گردد.
در صورتی که شیر مادر با دست تمیز و در ظرف پاکیزه (استریل) دوشیده شود، مادر می تواند آن را در قسمت فریزر یخچال حتی برای یک ماه نگهداری کند و در مواقعی که خارج از خانه است به نوزاد یا به نوزاد دیگری که به شیر نیاز دارد، بدهد.
رژیم در دوران شیردهی
1- روش دوشیدن پستان با دست:
قبل از دوشیدن پستان ها به حمام بروید یا حوله ای را که در آب گرم فرو برده اید و گرم و مرطوب شده است، روی پستان های خود بگذارید. این عمل سبب می شود که شیر بهتر جریان پیدا کند.
دوشیدن پستان با دو عمل انجام می گیرد:
عمل اول:
فشار دادن با دو دست به تمام پستان از بالا به پائین و به طرف نوک پستان.
این حرکت را باید با فشار یکنواخت از بالا به پائین و 10 تا 12 بار تکرار نمائید.
منظور از این حرکت این است که شیر از مجاری کوچک تر به مجاری بزرگ تر و بالاخره به سینوس ها بریزد.
عمل دوم:
مرحله بعدی تخلیه سینوس هاست.
در این حرکت، بالای قسمت سیاه رنگ پستان را با انگشت شست و انگشت سبابه گرفته و فشار دهید.
جهت حرکت باید به طرف مرکز پستان باشد نه به طرف نوک پستان.
باید دقت نمائید شست و انگشت سبابه در جای خود ثابت بماند و بر روی پوست نلغزد.
بعضی از مادران به اشتباه پوست پستان را بر روی پستان می لغزانند و حال آن که باید بر روی سینوس ها فشار دهند. اگر روش صحیح انجام گیرد، شیر از نوک پستان فوران می کند.
2- روش دوشیدن پستان با شیردوش
دوشیدن با شیردوش هم آسان تر و هم سریع تر از دوشیدن با دست می باشد، ولی بعضی از مادران هنگام دوشیدن با شیردوش احساس درد می کنند و مقدار شیری که از این طریق می دوشند، کمتر خواهد بود.
ابتدا شیردوش و وسائل آن را کاملا بشوئید و پستان های خود را همان طوری که قبلا گفته شد با حوله مرطوب و نیمه گرم کمپرس نمائید و شیردوش را روی پستان خود بگذارید تا در نتیجه ایجاد فشار منفی، شیردوش به پستان شما بچسبد و شیر ترشح گردد.
سپس شیر دوشیده شده را در لوله شیردوش یا در بطری استریل بریزید و در یخچال یا قسمت سردخانه یخچال نگهداری نمائید.
[…] مصرف سیب در حاملگی بی خطر است. سیب بسیار مغذی و سرشار از آنتی اکسیدان ها، […]