1- پیشگیری از خونریزی در دوران نوزادی
در زایشگاه به هر نوزادی که متولد می‌شود، نیم تا یک میلی گرم ویتامین K در خلال چند ساعت بعد از تولد در عضله نوزاد تزریق تا کمبود پروترومبین دوران نوزادی جبران گردد.
از خونریزی در دوران نوزادی (خونریزی مغز و دستگاه گوارش) پیشگیری شود.
گرچه ویتامین K خوراکی نیز وجود دارد، ولی به طور معمول توصیه نمی‌شود.
2- تنظیم درجه حرارت بدن نوزاد
چون چربی زیر پوست نوزاد کم و سطح بدن نوزاد نسبت به وزن او سه برابر افراد بالغ است.
بنابراین نسبت از دست دادن حرارت بدن در نوزادان، چهار برابر افراد بالغ می باشد.
به همین دلیل بلافاصله بعد از تولد، درجه حرارت نوزاد به 36.5 درجه پائین می آید.
اگر نوزاد در اتاق زایمان یا در اتاق نوزادان یا نزد مادر نگهداری شود، باید بلافاصله نوزاد را پوشاند و حرارت معمولی برای او به وجود آورد، زیرا پائین بودن درجه حرارت بدن نوزاد، سبب می شود که او نتواند از اکسیژن هوا استفاده نماید.
درجه حرارت بدن نوزاد باید از راه مقعد یا زیر بغل به دفعات اندازه گیری شود.
درجه حرارت نوزاد 37 تا 37.5 درجه سانتیگراد می باشد.
3- توجه و مواظبت از پوست و بند ناف نوزاد
پوست نوزاد:
برای این که پوست بدن و مخصوصا بند ناف نوزاد عفونت پیدا نکند، باید پس از زایمان، تمام بدن نوزاد را با پنبه استریل و آب گرم و با محلول پاک کننده (صابون ملایم) تمیز و سپس نوزاد را با حوله نرم و استریل خشک کنید و به او لباس بپوشانید.
روزهای بعد نیز باید کودک را هر روز به همین ترتیب چه در بیمارستان و چه در خانه حمام کنید.
بند ناف نوزاد:
بند ناف نوزاد از ماده ژلاتین مانندی تشکیل شده است که رنگ آن سفید آبی و مرطوب است.
بندناف نوزاد در روز اول و دوم تولد شروع به خشک شدن می کند و رنگ آن ابتدا زرد و سپس قهوه ای می شود و پس از خشک شدن، می افتد.
خشک شدن بند ناف معمولا 6 تا 8 روز طول می کشد.
روی بند ناف را نباید پوشانید تا بند ناف در معرض هوا قرار گیرد و زودتر خشک شود.
در چند روزی که بند ناف در معرض هوا قرار می گیرد تا خشک شود.
ممکن است در محل اتصال بند ناف به بدن نوزاد و همچنین پس از افتادن بند ناف در محل جداشدن آن از بدن، مایعی شیری رنگ و بی بو ترشح شود که اهمیتی ندارد.
در بعضی از مواقع از محل جدا شدن بند ناف نیز ترشح خونی دفع می شود یا هنگامی که نوزاد گریه می کند یا زور می زند یکی دو قطره خون از آن خارج می شود.
دفع ترشح یا یکی دو قطره خون از محل ناف اهمیت ندارد، ولی مادر باید برای جلوگیری از عفونت ناف، اقدامات زیر را انجام دهد.
![مراقبت از نوزاد]()
قبل از افتادن و پس از افتادن بند ناف، محل اتصال بند ناف به بدن را هر روز ضد عفونی کنید.
محل ناف را ابتدا با پنبه و آب جوشیده استریل و صابون ملایم بشوئید سپس با مایع کشنده میکروب یا الکل سفید آغشته کنید.
به این صورت که یک عدد گوش پاک کن را داخل مایع ضد عفونی یا الکل سفید کرده به انتهای ناف نوزاد ( یا پس از افتادن به داخل ناف نوزاد ) دو بار در روز بمالید تا محل ناف التیام یابد.
در چنین مواردی ضد عفونی کردن جوانه باید ادامه یابد و اگر پس از چند روز از بین نرفت، نوزاد را نزد پزشک ببرید.
پزشک با قلم نیترات درژان یا با کوتر برقی، جوانه را می سوزاند و پس از چند جلسه درمان، جوانه از بین می رود و ترشح قطع می گردد.
4- توجه و مواظبت از چشم نوزاد
داخل شدن خون و مایع در هنگام تولد در چشم نوزاد ممکن است موجب تحریک چشم گردد.
بعد از دو روز چشم متورم گردد و هنگام خوابیدن نوزاد، پلک ها به هم بچسبد، یا ترشحی چرکی در چشم به وجود آید (در اصطلاح عامیانه چشم قِی می کند).
توجه کنید که پنبه را از قسمت داخل چشم به خارج بکشید و تمیز نمائید و برای تمیز کردن در هر بار و برای هر چشم پنبه جداگانه مصرف کنید.
اگر دو تا سه روز چشم را تمیز کردید و هنوز ترشحات چرکی زرد رنگ در آن وجود دارد یا چشم، قرمز و تحریک پذیر است، باید نوزاد را نزد پزشک ببرید.
پزشک قطره و پماد آنتی بیوتیک تجویز می نماید.
روش داخل کردن دارو در چشم نوزاد
نوزاد را بپیچید و به آرامی پلک چشم او را باز کنید، سپس یک قطره از دارو را در گوشه هر چشم نوزاد بریزید.
در مورد پمادها، هنگامی که در شب کودک خوابیده است.
پلک پائین چشم او را پائین بکشید و به مقدار یک گندم از پماد را داخل چشم نوزاد نمائید.
5- احتیاج نوزاد به آب و کالری
نوزاد در خلال چند روز اول تولد، مقداری از آب اضافی بدن خود را که در حدود 6 تا 10 درصد است، از دست می‌دهد.
بعد از هفته اول احتیاج بدن نوزاد به شیر یا مایع در حدود 120 تا 150 میلی لیتر برای هر کیلوگرم وزن در 24 ساعت می باشد.
نصف این مقدار شیر برای تشکیل ادرار لازم است و نصف دیگر آن از راه پوست، ریه و محل های دیگر دفع می شود و رابطه مستقیم با سوخت و ساز بدن دارد.
در پایان هفته اول تولد، احتیاج کالری نوزاد در حدود 110 کالری برای هر کیلوگرم وزن در 24 ساعت می باشد.
40 درصد کالری مزبور برای رشد و نمو و 50 درصد آن برای سوخت و ساز بدن مصرف می گردد.
6- درجه حرارت و گرمای اتاقی که نوزاد نگهداری می شود
درجه حرارت اتاق نوزاد و شیرخوار باید در شبانه روز یکنواخت و کمتر از 18 درجه سانتیگراد نباشد.
مساعدترین و مطلوب ترین درجه حرارت برای کودک، 22 تا 24 درجه سانتیگراد است.
گرمای بدن کودک را می‌توان با قراردادن دست روی قفسه سینه او حس کرد.
گرم یا سرد بودن دست کودک نماینده گرمای بدن او نیست، ممکن است دست کودک مخصوصا بعد از خواب سرد باشد.
بعضی از کودکان قبل از این که دست های خود را زیاد تکان دهند، دستشان سرد خواهد بود.
در چنین مواردی باید دستکش جداگانه یا لباسی که دست ها و بدن او را بپوشاند به تن کودک نمائید.