روش های دارویی کنترل درد زایمان
از مدت ها پیش تزریق داروهای مسکن و بیهوشی، رایج ترین روش برای تسکین درد زایمان بوده اند.
این داروها درد را به طور کامل تسکین نمی دهند، حتی با وجود اپیدورال مادر در حین زایمان همچنان احساس فشار می کند. با این حال بسیاری از زنان دریافتند که استفاده از مسکن، بیهوشی یا بی حسی واژن به کنترل انقباضات و فشار زایمان کمک می کند. درد کمتر باعث می شود مادر بین انقباضات استراحت بیشتری داشته باشد و احساس آرامش کند.
اپیدورال
در این روش داروی بی حسی مستقیم به ستون فقرات (فواصل مهره ها) تزریق می شود، بنابراین وارد جریان خون نمی شود و برای نوزاد ایمن است. حدودا دو سوم زنان برای زایمان خود (طبیعی و سزارین) بی حسی اپیدورال را انتخاب می کنند. در طول این روش متخصص بیهوشی پس از وارد کردن سوزن به داخل کمر، لوله بسیار نازکی به نام کاتتر را از سوزن وارد محل می کند تا داروهای بیهوشی را تزریق کند. این بی حسی ممکن است 15 دقیقه (یا بیشتر) طول بکشد، اما به محض درخواست مادر در دسترس خواهد بود، لازم نیست منتظر بمانید تا درد انقباضات افزایش یابد. قبل از زایمان همچنین یک کاتتر به نام سوند داخل مجرای ادرار می شود. از آن جا که این بیهوشی باعث از بین رفتن حس پایین تنه می شود، بنابراین برای خالی کردن مثانه به سوند نیاز است.
روش کنترل درد زایمان
از آن جا که با تزریق اپیدورال کل قسمت تحتانی بدن از جمله اعصاب رحم بی حس می شود، بنابراین درد انقباضات حس نخواهد شد (کمی متوجه تنش رحم و فشار خواهید شد)، برخی از زنان در طول زایمان طبیعی با اپیدورال در زور زدن مشکل دارند و بعضی دیگر هیچ مشکلی ندارند. پس از زایمان ممکن است احساس سرما کنید یا یک طرف بدن تان بی حس شود.
اسپاینال (نخاعی)
این بی حسی ناحیه ای که این روزها به ندرت برای زایمان طبیعی استفاده می شود، بیهوشی موضعی است که قبل از زایمان به صورت یک تزریق نخاعی انجام می شود (در زایمانی که اپیدورال به کار برده نشده باشد، اسپاینال برای کاهش درد سریع عمل می کند). برای انجام اسپاینال مانند بی حسی اپیدورال بیمار بر روی تخت می نشیند یا به پهلو دراز می کشد، سپس ماده بی حسی از طریق سوزن بسیار باریکی از پشت و پایین کمر به درون مایع اطراف نخاع تزریق می شود. بی حسی نخاعی اغلب برای زایمان سزارین استفاده می شود، اگرچه این روش را می توان در زایمان طبیعی نیز بکار برد.
در طول این روش مانند اپیدورال مادر بی حس می شود و ممکن است بعد از آن احساس سرگیجه داشته باشد. پس از دریافت بی حسی اسپاینال باید حدود 8 ساعت به پشت خوابید.
بلوک پودندال
گاهی برای تسکین درد مرحله دوم زایمان از بی حسی پودندال استفاده می شود، بلوک پودندال نوعی بی حسی موضعی است که معمولا برای زایمان طبیعی در نظر گرفته می شود. این روش هنگام زایمان طبیعی با فورسپس و وکیوم مفید است. در این روش ماده بی حسی در ناحیه پودندال (ناحیه پرینه یا واژن) تزریق می شود.
در این روش با بی حسی ناحیه پودندال، درد در ناحیه تزریق کاهش می یابد، اما ناراحتی رحم کم نمی شود. بنابراین همچنان درد انقباضات به طور کامل احساس می شود.
روش کنترل درد زایمان
اکسید نیتروژن (گاز بی دردی)
اکسید نیتروژن یک گاز بی رنگ و بی بو است که معمولا در هنگام زایمان با 50 درصد گاز اکسیژن ترکیب می شود و از طریق ماسک صورت استنشاق می شود. در دهه 1970 در ایالات متحده، اکسید نیتروژن پیش از اپیدورال به استانداردی طلایی برای تسکین درد زایمان تبدیل شد، اما در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا و انگلستان محبوبیت خود را حفظ کرد و در سال های اخیر این گاز بی دردی دوباره در بیمارستان های ایالات متحده رایج شد.
اکسید نیتروژن بدن را کاملا بی حس نمی کند و به طور کامل از احساس درد جلوگیری نمی کند. اما این روش به مادران کمک می کند تا از درد دور شوند و احساس آرامش و اضطراب کمتری داشته باشند.
آرام بخش ها
در صورت عصبانیت با اضطراب شدید، مادر ممکن است برای زایمان به یک آرام بخش نیاز پیدا کند (داروی فنرگان یا ویستاریل شایع هستند)، به ویژه اگر اضطراب مانع پیشرفت زایمان شود. مادران معمولا قبل از زایمان آرام بخش دریافت می کنند (گاهی تنها در مواردی که اضطراب موجب کند شدن روند پیشرفت زایمان شود، از آرام بخش استفاده می شود).
اثر آرام بخش مانند بیهوشی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و البته بستگی به دوز مصرفی دارد. دوزهای پایین می تواند منجر به گیجی شود و دوزهای بالا باعث شود مادر بین انقباضات زایمان به خواب برود. اگرچه عوارض این داروها برای نوزاد بسیار ناچیز است، اما بیشتر پزشکان ترجیح می دهند از داروهای آرام بخش دوری کنند، مگر در شرایطی که واقعا ضروری باشد.
روش کنترل درد زایمان
بیهوشی عمومی
در روش بیهوشی عمومی با داروهای استنشاقی یا تزریقی داخل وریدی، بیمار به طور کامل بیهوش شده، دردی احساس نمی کند و دچار عدم تحرک است، در حالی که در روش بیهوشی ناحیه ای یا نخاعی مادر در حین زایمان هوشیار است و قسمتی از بدن او بی حس می شود.
بیهوشی عمومی بسیار بی خطر اما قوی است، به همین دلیل امروزه از این روش برای زایمان استفاده نمی شود. در واقع بیهوشی جنرال تنها در موارد سزارین اورژانسی و کمبود زمان برای انجام بیهوشی ناحیه ای (مانند اسپاینال) به کار می رود. همچنین ممکن است در زایمان طبیعی بریچ سخت، برای خروج سر نوزاد این بیهوشی انجام شود.
در طول زایمان (معمولا در عرض چند دقیقه) کاملا بیهوش می شوید. پس از اتمام جراحی ممکن است عصبانی، گیج یا بی قرار باشید و با گلو درد از لوله تراشه (از ریه ها در برابر اسید معده و مایعات دیگر محافظت می کند) از خواب بیدار شوید. همچنین احتمال دارد دچار سرگیجه شوید، استفراغ کنید و حرکات روده و مثانه تان کند شود. اثرات بیهوشی در افراد مختلف متفاوت است. همان طور که شما به طور موقت آرام می شوید، نوزاد شما نیز پس از تولد (به طور موقت) بی حال خواهد بود. برای کاهش اثر دارو متخصص بیهوشی مادر را نزدیک به زمان زایمان بیهوش می کند و میزان دارویی که به نوزاد منتقل می شود را کاهش می دهد. همچنین پزشک ممکن است مادر را به پهلو متمایل کند یا به او اکسیژن دهد، تا با رساندن اکسیژن بیشتر به نوزاد اثر موقت دارو را به حداقل برساند.
در نهایت شما می توانید یک زایمان بدون دارو یا با دارو یا ترکیبی از تکنیک های سنتی و طب مکمل را انتخاب کنید. بنابراین در دوران بارداری پژوهش های لازم را انجام دهید و در این زمینه با پزشک خود صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که شما چندین گزینه برای کاهش درد زایمان پیش روی خود دارید.
همچنین به خاطر داشته باشید که ممکن است همه روش های تسکین درد در بیمارستان یا زایشگاه مورد نظر شما ارائه نشود، بنابراین زودتر از پزشک خود در مورد گزینه های موجود سوال کنید. اولین زایمان یک تجربه کاملا جدید است و تا زمانی که آن را انجام ندهید نمی توانید متوجه احساس خود شوید.