وضعیت بریچ جنین یعنی چه؟
راه خروج جنین از رحم تنها به یک طرف منتهی می شود، اما گاهی سر جنین در جهت اشتباه رو به بالای رحم مادر قرار می گیرد، به این وضعیت بریچ می گویند. در این مطلب به موقعیت بریچ جنین، علت و روش های اصلاح آن پرداخته شده است.
جنین در دوران بارداری موقعیت های مختلفی در رحم پیدا می کند. اما او معمولا بین هفته 32 تا هفته 38 بارداری (معمولا حدود هفته 36)، می چرخد و به حالت سر رو به پایین قرار می گیرد، تا برای تولد آماده شود. بهترین وضعیت جنین برای زایمان، زمانی است که سر او نزدیک دهانه رحم و صورتش رو به پشت مادر باشد.
با این حال، همه جنین ها حرکت بریچ را در رحم مادر انجام نمی دهند و حدود 3 تا 4 درصد از آن ها تا آخر بارداری در حالت عادی می مانند. البته قرارگیری باسن یا پاهای جنین در رحم به سمت پایین در هفته های آخر بارداری، به معنی باقی ماندن او در این وضعیت (بریچ) تا موعد زایمان نخواهد بود.
موقعیت برخی از جنین ها تا قبل از زمان تولد مشخص نمی شود. در صورتی که جنین کامل در وضعیت بریچ بماند، زایمان طبیعی برای مادر دشوار و شاید غیر ممکن می شود. خوشبختانه انجام برخی اقدامات توسط مادر و پزشک می تواند باعث تغییر وضعیت جنین قبل از زایمان شود.
برای درک بیشتر مفهوم بریچ، انواع آن و امکان چرخش جنین تا قبل از زایمان ادامه مطلب را بخوانید.
بریچ بودن جنین یعنی چه؟
وضعیت بریچ زمانی است که جنین در هنگام تولد ابتدا با باسن، پا یا هر دو از رحم مادر خارج شود (پرزنتاسیون بریچ). در حالت طبیعی جنین در رحم چرخیده و سر او رو به پایین قرار می گیرد (پرزنتاسیون سفالیک).
انواع مختلف وضعیت بریچ جنین
جنین ممکن است در یکی از موقعیت های مختلف بریچ زیر قرار بگیرد:
وضعیت بریچ جنین
– بریچ فرانک: این موقعیت شایع ترین حالت بریچ است که در آن قسمت باسن جنین به طرف پایین، پاهای او در کنار گوش ها و به سمت بالا (نزدیک سر) قرار می گیرد.
– بریچ کامل: در این موقعیت سر جنین به سمت بالا و باسن او پایین قرار می گیرد، پاهای جنین نیز در شکم جمع می شود.
– بریچ ناکامل یا فوتلینگ: در این موقعیت سر جنین رو به بالا و کف یک یا هر دو پایش آویزان رو به پایین قرار می گیرد (در این صورت جنین در زمان تولد، ابتدا با پا از رحم مادر خارج می شود).
علت وضعیت بریچ جنین
اگرچه پزشکان گاهی نمی توانند علت قرارگیری جنین در وضعیت بریچ را تعیین کنند، اما برخی شرایط احتمالی می تواند در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشد.
– ناهنجاری های رحمی: رحم معمولا شبیه گلابی تو خالی و وارونه است، اما در برخی از زنان شکل متفاوتی دارد، که اغلب از طریق معاینه لگن یا سونوگرافی (قبل یا حین بارداری) تشخیص داده می شود. شما ممکن است از بدو تولد مبتلا به یک ناهنجاری رحمی باشید یا در آینده به دلیل وجود بافت اسکار ناشی از جراحی (شامل سزارین)، فیبروم یا عفونت شدید رحم دچار این اختلال شوید. در این صورت ممکن است فضای کافی برای چرخش و بیرون آمدن سر جنین وجود نداشته باشد.
– محل قرارگیری جفت: اگر جفت شما لولایینگ یا سرراهی باشد، دهانه رحم را می پوشاند یا در بالای دیوار رحم قرار می گیرد و فضای نزدیک سر جنین را مسدود می کند. با وجود این اختلال ممکن است جنین نتواند جهت خود را به سمت پایین تغییر دهد.
– حجم مایع آمنیوتیک: مایع آمنیوتیک بسیار کم (الیگوهیدرامنیوس) یا زیاد (پلی هیدرآمنیوس) نیز می تواند باعث ایجاد موقعیت بریچ جنین شود. عدم وجود مایع آمنیوتیک کافی حرکت جنین را در اطراف دشوار می کند، در حالی که مایع آمنیوتیک بیش از حد نیز با ایجاد فضای زیاد می تواند باعث وضعیت بریچ جنین شود.
– بارداری های چندقلویی: جنین های دوقلو، سه قلو یا چندقلو، به دلیل عدم وجود فضای کافی برای جابجایی، ممکن است در وضعیت بریچ بمانند.
– سابقه بارداری بریچ قبلی: در صورتی که مادر سابقه جنین بریچ داشته باشد، احتمال قرارگیری جنین های بعدی او در این وضعیت زیاد است.
– زایمان زودرس: هر چه جنین زودتر به دنیا بیاید، احتمال قرارگیری او در وضعیت بریچ بیشتر خواهد بود. حدود 25 درصد از جنین ها در هفته 28 بارداری وضعیت بریچ دارند. تنها 3 درصد از آن ها تا پایان بارداری در این وضعیت باقی می مانند.
– بریچ بودن مادر یا پدر در زمان تولد: بر اساس برخی پژوهش ها احتمال بریچ بودن فرزند پدر و مادرهایی که خود در زمان تولد در این وضعیت بوده اند، زیاد است.
– ناهنجاری های جنینی: به ندرت بروز اختلال در سیستم عصبی عضلانی یا مرکزی جنین باعث ایجاد وضعیت بریچ می شود. بند ناف کوتاه غیرعادی نیز می تواند حرکت جنین را محدود کند.
– سیگار کشیدن: براساس پژوهش های انجام شده، کشیدن سیگار در دوران بارداری می تواند باعث افزایش احتمال قرارگیری جنین در وضعیت بریچ شود.